UMAY - BİLİM SANAT VE YAŞAM MERKEZİ
 

FİLOZOF NE DEMEK? ÜNLÜ FİLOZOFLAR VE SÖZLERİ

09 AĞU 2023
 
 

İnsanlık tarihinde önemli bir yer tutan filozoflar; milattan önceki dönemlerden günümüze kadar uzanan, düşünceleriyle yaşadıkları çağa ışık tutmayı başaran bilgelerdir. Peki, milattan önceki dönemde yaşamış olsa dahi fikirleriyle yaşamaya devam eden filozofları tanımlamak için bu kadar kısa bir açıklama yeterli mi? Tabii ki değil. Gelin kalemimizin ve sayfalarımızın yettiği kadarıyla “Filozof ne demek?”, “Ünlü Filozoflar kimlerdir?” sorularına cevap vermeye çalışalım.

Filozof Ne Demek?

Kelime anlamından başlayalım. Aslında “Filozof” kelimesinin kökeni, hikmeti seven anlamında Yunanca “Filasofos” kelimesine dayanıyor. Osmanlı Türkçesi kapsamında “Feylesof” olarak kullanıldığı ve Fransızca dilinde ise “Filozof” şeklinde telaffuz edildiği biliniyor.

Günümüzde de Fransızca telaffuzu şekliyle kullanılmaya devam etmekte. Sözlük karşılığı olarak baktığımız zaman filozof; Felsefe ile uğraşmakta olan ve felsefenin gelişimine katkı sağlayan bilge kimsedir.

Ama daha gerçekçi bir tanım yapmak istersek filozoflar için bilgeliğin peşinde koşan, yeni sonuçlar bulan ve bu yeni sonuçları anlatmak adına yeni tanım ve bilgiler üreten kişiler diyebiliriz.

Bu bağlamda filozoflar yaşama yeni bilgiler ve sözler kazandırarak, düşüncelerle insanlara yön verebilir ve insanları aydınlatabilirler. Tarih boyunca zaten birçok filozofun insanlık tarihine yön veren katkıları olduğu bilinmekte.

Tabii yaşadıkları dönem şartlarına göre fikirleri nedeniyle cezalandırılmış ve hatta idam edilmiş olan filozoflar da bulunmakta.

Gelin şimdi de bilgeliğe kendini adamış ve bilgelik arayışında olan filozofların özelliklerinden ve olaylara nasıl yaklaştıklarından söz etmeye çalışalım. Zira filozof ne demek bunu tam olarak anlamak için filozofların bilgelik arayışında nasıl bir sorgulayıcı yapılarının olduğunu da anlamak gerekir.

Filozoflar Bilgelik Arayışında Nasıl Bir Tavır Takınırlar?

Bu kısımda da filozofların sorgulayıcı yapısını açıklamaya çalışacağız. Diğer insanlara göre olaylara yaklaşım şekillerinden söz edeceğiz.

Büyük Sorular Sormaktan Çekinmezler

Birçok insan hayatın akışında büyük sorular sormaktan ve bu sorulara cevap aramaktan çekinir. Bir arayış ya da bir cevap bulmak gayesi içerisine girmezler. Filozoflar ise bu soruları sormaktan ve tatmin edici cevaplar için arayış içerisine girmekten korkmazlar. “Hayatın anlamı ne?”, “ Toplum nereye gidiyor?”, “Yaşam nasıl ilerliyor?” gibi tüm evreni sorgulamaya varacak kadar büyük soruları sorar, cevapları için de bilginin peşinden giderler.

Kulaktan Dolma Bilgilerden ve Toplumsal Doğru Dayatmalarından Uzaktırlar

Arkadaşlarınızdan, çevrenizden ya da komşularınızdan duyduğunuz, doğruluğunu hiç düşünmeden kabul ettiğiniz ne kadar ön yargılı düşünce ve bilgi var değil mi? İnsanların aşk hakkında, iş hakkında, para hakkında ya da yaşam hakkında söyledikleri şeyler gerçekten doğru mu?

İşte filozoflar, sırf bir fikir popüler ya da uzun süredir doğruluğuna inanılıyor diye o fikrin doğru olduğunu varsaymaz ve bu fikrin ne kadar doğru olduğunu sorgulamakla ilgilenir.

Duygular Hakkında Düşünmek

Tarih boyunca birçok filozofun, duygulara hükmetmek ya da sahip olmaktan çok, duygular hakkında düşünmeye önem verdiğini görüyoruz.

Duyguları analiz etmek, anlamak, duyguların davranışlar üzerinde etkilerini gözlemlemek yine filozofların sorgulayıcı yapılarında karşımıza çıkıyor. Birçok ünlü filozofun sözlerinde de insani duygular üzerine yapılan çıkarımlar bulunmakta.

Bakış Açısını Kaybetmeme ve Paniğe Kapılmama

Yaşanılan olaylar karşısında farklı bakış açılarıyla değerlendirme yapabilmek, filozofların en büyük özelliklerinden birisidir. Yaşanan olay karşısında paniğe kapılmak ve farklı açıdan düşünememek, bakış açısının da kaybedilmesine neden oluyor. Bu konuda güzel bir örnek var.

Stoacı filozof Zeno, talihsiz bir gemi kazası sonrasında sahip olduğu tüm mal varlığını kaybeder. Haberi alan Zeno bu durum karşısında ise; “Talih bana daha az yüklü bir filozof olmamı emrediyor” şeklinde bir yorum yapmıştır. Bu örnekte de olduğu gibi filozofların olaylar karşısında farklı bakış açıları ile değerlendirme gibi bir artıları vardır.

Bilgi peşinde koşan ve bilgeliğe ulaşmaya çalışan, bu yolda da insanlığa düşünceleriyle yol gösteren ve çeşitli şekillerde fayda sağlayan filozofları, kalemimizin yettiği kadarınca değerlendirdiğimizi düşünüyorum.

Dilerseniz artık “Filozof ne demek?” kısmını bitirelim. Artık ünlü filozoflardan söz edeceğimiz bölüme geliyoruz.

Zaten ünlü filozofların hayatlarını ve bu filozoflar tarafından dile getirilen sözleri değerlendirdiğimiz zaman “Filozof ne demek?” biraz daha derinden göreceğiz ve anlayacağız.

Nietzsche, Spinoza ve Leibniz’in dünyalarına davetlisiniz! 3 Filozof Semineri

Ünlü Filozoflar ve Sözleri

Miletli Thales Kimdir?

Tarihte bilinen ilk filozof olarak değerlendirilen Thales, asıl olarak bir Antik Yunan matematikçisidir. Hem matematik hem astronomi alanında önemli çalışmaları olmuştur.

Hatta güneş tutulması için tam tarihi bilmiş ve bu çalışmasıyla da tarihe yazılmıştır. Bunun dışında ünlü filozofun denizde bulunan gemiler arasındaki mesafeyi, kıyıdan ölçmeyi başaran ilk bilimci olduğu da söylenmektedir.

Tabii ki matematik ve astronomi dışında felsefe alanında da önemli çalışmalar yaptığı aşîkar. Tarihte bilinen ilk filozof olarak değerlendirilmesi de zaten, İon felsefesinin kurucusu olmasına dayanıyor.

Kendi felsefesine göre evrenin özünün su olduğunu ve her şeyin akışkan olduğunu savunan Thales, bu görüş üzerine de çalışmalar yapmıştır.

Miletli Thales’in Ünlü Sözleri

Konfüçyüs Kimdir?

En çok bilinen filozoflardan biri olan Konfüçyüs, filozof ne demek bunu anlattığımız içerikte mutlaka yer alması gereken bir felsefeci.

Bilinen kaynaklara göre Zhou Hanedanlığı döneminde yaşamış olan Çinli bir filozof olan Konfüçyüs, asıl olarak eğitimci bir yazardır. Toplumun bir uyum halinde ve kavgasız bir şekilde yaşaması gerektiğini düşünen ve bunun için çalışmalarda bulunan Çinli filozof, döneminde demokrasi kavramını ortaya çıkaran da ilk isimlerden biri olmuştur.

Zira ünlü ismin düşünce yapısına göre yine krallıklar olmalı ama kralların ve hanedanların yanlış kararları da denetlenebilmeli. Tabii ki bu görüşü yaşadığı döneme göre değerlendirmek gerekiyor.

MÖ 550 yıllarında yaşadığı düşünülen ünlü felsefecinin öğretileri ve felsefesi, bir din öğretisi olarak da değerlendirilir. Çok bilindik sözleri ve hala Çin’de felsefi görüş olarak kabul edilen ve uygulanan düşünceleri vardır.

Konfüçyüs Özlü Sözleri

Platon Kimdir?

Atina Akademisi kurucusu olan Platon, akıl hocası olarak Sokrates’i örnek almış olan filozoflardan birisi. Batı felsefesinin temellerini atan isimlerden olan Platon, modern üniversite oluşumu için de ilk adımı atan isimlerdendir.

Yetkin ve doğru bir hayatın sadece erdemli yaşamakla elde edileceğine inanan Platon, erdemin temelini de “bilgi” olarak değerlendirmiştir.

Sadece batı felsefesi üzerinde yaptığı çalışmalar değil siyaset alanında da yaptığı çalışmalarla öne çıkmış bir filozoftan söz ediyoruz. Demokrasi anlayışının öne çıkmasını ve yaygınlaşmasını sağladığı gibi “Sokrates’in Savunması” eseriyle de yazılı bir eser bırakarak, düşüncelerinin ölümsüzleştirilmesini sağlamıştır.

Platon Özlü Sözleri

Aristoteles Kimdir?

Batı düşüncesinde bir felsefeci olan Aristoteles, farklı bir çok alanda çalışmalar yapmış bir filozof. Edebiyat, politika, mantık, biyoloji ve daha birçok alanda eserleri bulunmakta.

Özel bir teorisi de olan Aristoteles, her şeyin dört nedeni teorisini ortaya çıkaran isim olmuştur.

Evren konusunda da farklı teorileri olan Aristoteles, evrendeki yaşamın bir hiyerarşisi düzeni içerisinde ilerlediği fikrini ortaya atmıştır.

Bu fikre göre doğada her şeyin bir düzeni vardır ve hiçbir şey nedensiz gerçekleşmez. Canlıların düzeni de bu görüşe dahil edilmiştir.

Tüm bu düşünceleriyle beraber Orta Çağ döneminde Batı’nın en önemli öğreticilerinden biri haline gelen ünlü filozof, etik temeller ve iyi insan olma konusunda da önemli öğretilere imza atmıştır.

Aristoteles Özlü Sözleri

Fârâbî Kimdir?

Aslen İran soyundan gelen fakat atalarının göç etmesiyle beraber Türkistan’da doğmuş Fârâbî, İslam’ın Altın Çağı olarak adlandırılan çağda yaşamıştır. Babasının general olduğu bilinse de ailesi hakkında detaylı bilgilerin bulunmadığı ünlü filozof, Bağdat’a giderek burada eğitim almıştır.

Birçok alanda ve dilde ustalaşan ünlü düşünür, kadı ve öğretmen olarak da görev yapmıştır. Aristo ve Platon felsefesini İslam felsefesi ile harmanlamaya çalışan Fârâbî, İslam felsefesinde de “İkinci Öğretmen” unvanını almıştır.

Mantık konusunda yaptığı çalışmalar, yazdığı kitaplar, müzik üzerine yaptığı çalışmalar ve icat ettiği müzik enstrümanlarıyla felsefenin önemli isimlerinden biri haline gelmiştir.

Ayrı ayrı alanlarda 117 kitabı olduğu bilinen Fârâbî’nin öğretileri, uzun süre ders kitabı olarak da kullanılmıştır.

Tüm bu çalışmaları bir başka ünlü düşünür olan İbni Sina’ya yol gösterici olmuştur.

Fârâbî Özlü Sözler

Friedrich Nietzsche Kimdir?

Ünlü filozoflar arasında yer alan Friedrich Nietzsche, 1844 yılında Almanya’da dünyaya gelmiş.

Bir papaz olan babasını daha 4 yaşındayken kaybetmesi Friedrich Nietzsche için hayatın zorlu bir süreçle başlamasına neden olmuş. Bu zorluklara rağmen oldukça başarılı bir eğitim hayatı geçiren ünlü filozof, Pforta yatılı okulundan burs kazanmış ve sonrasında Bonn Üniversitesi’ne gitmiş.

Filoloji alanında yaptığı çalışmalarla dikkat çeken ünlü isim, sadece 24 yaşındayken Basel Üniversitesi’nden de filoloji profesörlüğü teklifi alarak tarihe geçmiştir.

Düşünün henüz doktorası olmaması ve hatta öğretim için herhangi bir resmi sertifikası olmamasına karşın profesörlük teklifi almayı başarmış bir isim. Yaptığı çalışmalar oldukça beğenilen ünlü filozof, Leipzig Üniversitesi tarafından doktora unvanını da almaya hak kazanmış.

Fransa ve Prusya arasında geçen savaştan sonra Basel’de eğitimci olarak hayatını devam ettiren Friedrich Nietzsche, hem yoğun çalışma programı hem de yaşadığı sağlık sorunları nedeniyle zorlu günler geçirmeye başlamıştır.

Hastalığının ilerlemesi sonrasında görevinden de istifa etmek zorunda kalan ünlü filozof, bir süre hastalıklarıyla boğuşmaya devam etti.

1889 yılından sonra zihinsel anlamda da bir çöküş yaşayan Friedrich Nietzsche, bundan sonra evde bakılmaya başladı.

1900 yılında ise ünlü filozofun hayatını kaybettiği biliniyor. Çağdaş kültür, din, ahlak, bilim ve felsefe üzerine birçok çalışma yapmış ve çok sayıda eseri bulunan ünlü filozofun ölümünden sonra, henüz yayınlanmamış notları ve eserleri kız kardeşi tarafından yeniden düzenlendi.

Fakat kız kardeşi Förster Nietzsch yazıların üzerinde değişiklikler yaptı. Alman milliyetçisi olan kocasının fikirleri ışığında metinlerde oynama yapan kız kardeş, Friedrich Nietzsche için değerlendirmeleri de değiştirdi. Bu nedenle ünlü filozof bir dönem Nazizm ile anıldı ancak bu tür görüşlere karşı olduğu biliniyordu.

Nietzsche, Spinoza ve Leibniz’in dünyalarına davetlisiniz! 3 Filozof Semineri

Birkaç Önemli Eseri

Friedrich Nietzsche Özlü Sözleri

Baruch Spinoza Kimdir?

Antik Çağ filozoflarından etkilenen ve döneminde bu konuda birçok çalışma yapan Baruch Spinoza, 1632 yılında Hollanda’da dünyaya gelmiştir.

Babasının haham olması konusunda ısrarlarıyla büyüyen Yahudi kökenli ünlü filozof, aydınlanmanın da erken dönem filozofları arasında gösterilir. Zira modern görüşleri ve düşünceleriyle beraber ortaya attığı fikirler onu, 17. yy. rasyonalistlerinden biri haline getirmiştir.

Uzun süre mercek tamirinde çalışan ve felsefik görüşlerinde de buradaki deneyimlerinden yola çıkarak düşünceler sunan Baruch Spinoza; Descartes, Platon, İbn-i Sina ve Aristoteles gibi birçok filozofun fikirlerinden etkilenmiştir.

Antik Çağ filozoflarının fikirleriyle kendi fikirlerini harmanlayarak yeni düşünceler yeni fikirler ortaya çıkaran Baruch Spinoza, Etika adlı eseriyle geomerik temellere dayalı bir başyapıtı da sunmuştur.

Fikirleri ve sorgulayıcı yapısı nedeniyle Yahudi cemaatinden de çıkarılan ünlü filozof, 1677 yılında hayata veda etmiş olsa da birçok önemli argümanı günümüze kadar ulaşmıştır.

Nietzsche, Spinoza ve Leibniz’in dünyalarına davetlisiniz! 3 Filozof Semineri

Baruch Spinoza Özlü Sözleri

Gottfried Leibniz Kimdir?

Sistemci düşünürlerden biri olarak bilinen Gottfried Leibniz, 1646 yılında Almanya’da dünyaya gelmiştir.

Leipzig doğumlu olan ünlü filozofun babasının da Leipzig Üniversitesi ahlak felsefesi eğitmenlerinden biri olarak biliniyor.

Çocuk yaşta babasının ölümüyle sarsılan Gottfried Leibniz, 7 yaşında babasının kaybetmesinin ardından babasının izinden girmeye karar vermiştir.

Bu ölümden sadece 1 yıl sonra Latince öğrenen ünlü isim, 12 yaşında da Yunanca öğrenmiş ve arkasından da matematik alanında çalışmalar yapmaya başlamış.

Yaşadığı dönemin en iyi matematikçilerinden dersler alan ve bu alanda iyiden iyiye ustalaşan Gottfried Leibniz, eğitimini ise Leipzig Üniversitesi’nde tamamlamış.

Altdorf Üniversitesi’nde de doktora yapan ünlü filozof sonrasında ise felsefe ve metematik alanlarındaki çalışmalarını sunmaya başlamıştır.

Yaptığı çalışmalar sonrasında matematik hesaplarında kullanılan sonsuzluk teoremini bulmuştur.

Mekanik hesaplama makinesi gibi önemli buluşlar üzerinde de çalışan Gottfried Leibniz, 1700 yıllarında Berlin Üniversitesi’nin kurulmasına da ön ayak olan isimlerden biridir.

Nietzsche, Spinoza ve Leibniz’in dünyalarına davetlisiniz! 3 Filozof Semineri

Gottfried Leibniz Özlü Sözleri

Filozof ne demek cevap vermeye çalıştık. Ünlü filozoflardan da örnekler verdik ve ünlü filozofların sözlerini paylaştık. Tabii ki buraya eklemediğimiz daha birçok, tarihe damga vurmuş ünlü filozof olduğunun da altını çizelim. Tüm yazı boyunca da söylediğimiz gibi bir bilgenin filozof olarak değerlendirilmesi kolay değil.

Tarih boyunca süre gelmiş olan filozofların hayatlarından ve başardıkları işlerden de bunu net olarak anlayabiliyoruz. Bu bilgeler, bir ömrü bilgi ve ilim peşinde koşarak harcamış olan düşünürler.

Whatsapp